Facebook Twitter Instagram
    Trending
    • Ulusalcılar kimlerdir ve “Yetmez ama evet”çilere karşı nasıl mücadele ederler?
    • #HEPİMİZGÖÇMENİZ Twitter’da
    • Bizans’ın Son Günleri
    • Haçlıların Bizans’a Çektirdikleri
    • Sebastiao Salgado: “Gözler çok şey anlatır”
    • Beyazlar Cazı Öldürmeye Çalıştı Müzik Kazandı
    • Käthe Kollwitz Kadınlar, anneler ve mücadele
    • Susamam
    Twitter Facebook
    Altüst Dergisi
    • Ana Sayfa
    • Satış Noktaları
      • İstanbul Satış Noktaları
      • Ankara Satış Noktaları
      • İzmir Satış Noktaları
      • Diğer İllerdeki Satış Noktaları
    • Abonelik
    • Yazı ve Danışma Kurulu
    • İletişim
    Altüst Dergisi
    Buradasınız:»Kültür ve Sanat»Almanya örneğinde İşçi sınıfı, alkol, birahaneler
    Kültür ve Sanat

    Almanya örneğinde İşçi sınıfı, alkol, birahaneler

    04 Ocak 2020Updated:04 Ocak 20206 Mins Read
    Facebook Twitter Pinterest LinkedIn Tumblr Email
    Bierwerbung aus den 1960er-Jahren

    Atilla Dirim

    “Cumartesi akşamları, özellikle ücretler ödendikten ve iş, alışılagelenden biraz erkence durduktan sonra, tüm işçi sınıfı, kendi yoksul mahallerinden çıkıp ana caddelere aktıktan sonra, ayyaşlık bütün kaba-sabalığıyla kendini gösterir.”

    Friedrich Engels’in İngiltere’de Emekçi Sınıfın Durumu adlı kitabında (Ayrıntı Yayınları, 2013) geçen bu cümle, Avrupa işçi sınıfının neredeyse tümü gibi, Almanya için de geçerliydi. Engels, işçilerin sonu mutlaka sarhoşluğa varan alkol tüketimini, sanayi devrimi sonrası yılların ağır çalışma ve yaşam koşullarının neden olduğu sefil hayata bağlıyordu. Alkollü içkiler günde 15 saate varan çalışma süresine, insanın sadece uyumak için bile gitmek istemeyeceği yoksul evlere tahammül edebilmenin bir aracıydı. Ancak işçi sınıfının giderek daha fazla toplandığı meyhaneler, işçi hareketi örgütlenmesinin yeni imkânlarını da yaratıyordu.

    ‘Schnaps’ dertlerden uzaklaştırır

    Almanya’da özellikle patates üretiminin yaygınlaşması ve büyük miktarlarda hasat elde edilmesiyle birlikte, patatesten damıtılarak elde edilen, yüksek alkollü sert bir içki olan ‘schnaps’ tüketimi de hızla yükselen bir grafik çizmişti.

    Bierwerbung aus den 1960er-Jahren

    ‘Schnaps’ın işyerinde içilmesi, bilhassa 1830’lu yıllarda olağan ve kabul gören bir durumdu. Güçlerinin son damlasına kadar çalışan ve boş zaman nedir bilmeyen proleterler, duygularını ve zaman algısını köreltmek için bol bol ‘schnaps’ tüketiyordu. Bu, işveren tarafından da desteklenen bir durumdu. O dönemde bira işçilerin aklına bile getiremeyeceği kadar pahalıydı; ‘schnaps’ ise bol ve ucuzdu, hatta ücretlerin bir kısmı işveren tarafından ‘schnaps’ olarak ödeniyordu.

    Biranın yükselişi

    1870’li yıllarda kapitalist üretim dünya pazarlarına giderek daha fazla açılmaya ve rekabet koşulları sertleşmeye başlamıştı. Sürekli olarak sert ‘schnaps’ tüketen ve kısa sürede sarhoş olan işçilerin dünya pazarında rekabet yeteneğine sahip ürünler üretmesi söz konusu değildi. Kilise ve burjuva çevrelerinin üreticilere değil ama tüketicilere yönelik olarak başlattığı alkol karşıtı hareket, elbette ki işçi sınıfında karşılık bulmamıştı. Ancak bu hareketin temsilcilerinin ve patronun yardımına, günümüzde ‘pils’ olarak bilinen ve alt fermantasyon yöntemiyle üretilen sarışın biralar yetişmişti.

    Daha düşük maliyetle üretilen pils biraları işçiler tarafından sevilmiş ve işyerlerinde yaygın olarak tüketilmeye başlanmıştı. Patronlar bu durumdan memnundu, çünkü ‘schnaps’ın aksine bira işçileri daha uzun sürede sarhoş ediyor ve daha yüksek kalitede üretime izin veriyordu.

    Bu dönemde vasıflı işçilerin işyerinde alkol tüketmesi yer yer yasaklanmaya başlanmıştı. Bunun en önemli sebebi, işçilerin verdiği uzun soluklu mücadeleyle çalışma saatlerinin kısalmış ve ücretlerin nispeten yükselmiş olmasıydı. İşçi sınıfının en azından bir kısmı, tarihte ilk defa “boş zaman” denilen kavramla tanışmıştı. Kısa bir süre sonra ise çıkartılan yönetmeliklerle işyerinde bira tüketimine ancak molalarda izin verilmiş, bira esas olarak paydos sonrası içilen bir içeceğe dönüşmüştü.

    Meyhaneler, birahaneler

    Paydos sonrasında içki nerede içilecekti? İşçilerin yaşadığı, çoğu iki gözlü küçük evler, keyifli bir akşam geçirilmesine müsait değildi. Dolayısıyla hemen her köşe başında açılmaya başlanan ve çoğu birahane formunda olan meyhaneler, kısa sürede işçilerin boş vakitlerini geçirdiği mekânlar haline gelmişti. Bu birahanelerde sadece içki içilmiyor, toplumsal ve politik konular da tartışılıyor, örgütlenmelerin temeli atılıyor, mevcut örgütlere yeni üyeler kazanılıyor ve güçlendiriliyordu.

    İmparatorluk Şansölyesi Bismarck’ın işçi partilerini ve sendikaları yasadışı ilan ettiği 1878-1890 arası yıllarda, işçi hareketi birahanelerin gözden uzak arka odalarında büyümeye devam etmişti. Ancak birahanelerin işçi sınıfının tümüne hitap ettiğini söylemek doğru değil.

    Erkekler dünyası

    Elbette kadın işçiler de işyerlerinde çalışıyor ve yaşadıkları baskıdan içki içerek kurtulmaya çalışıyordu. Ancak meyhanelere gitmeleri hoş karşılanmıyordu; dünya henüz erkekler dünyasıydı ve erkekler meyhanelerde içki içerken, kadınlardan o sefil evlerde yokluk ve çaresizlik içinde ev işlerini yapmaları ve çocukları yetiştirmeleri bekleniyordu.

    Kadınların meyhanelere alınmaması, kadın işçilerin meyhanelerde yapılan örgütlenme toplantılarına ve siyasî toplantılara da katılamaması anlamına geliyordu. Dolayısıyla işçi sınıfının hatırı sayılır bir kısmı yeterince örgütlenemiyor, bu da işçi hareketinin güçlenmesine ağır bir darbe indiriyordu. Bu, meyhanelerde örgütlenmenin getirdiği bir çelişkiydi.

    Harekette içki tartışmaları

    Çalışma saatlerinin azalmış ve ücretlerin görece artmış olmasına karşın, işçilerin durumu yine de çok kötüydü. Büyük kısmı çok kötü koşullarda ve sefalet içinde yaşıyor, ağır koşulların baskısından içki içerek kurtulmaya çalışıyordu. Bu durum, işçi örgütlerinde de yoğun bir şekilde tartışılıyor ve alkol karşıtı eğilimler giderek güç kazanıyordu. 1890’lı yıllardan itibaren, Almanya Sosyal Demokrat Partisi üyeliğine sadece alkol kullanmayan işçilerin kabul edilmesi bile gündeme gelmişti.

    Almanya Sosyal Demokrat Partisi’nin en önemli ideologlarından Karl Kautsky de bu tartışmalara aktif olarak katılmıştı. Kautsky, alkolizmin işçilerin sağlığı ve sınıf dayanışması üzerindeki yıkıcı eleştirisini eleştirirken, özellikle ‘schnaps’ı işçi sınıfının düşmanı olarak tanımlıyordu.

    Öte yandan Kautsky “parti meyhanelerini” hararetle savunuyordu: “Proleteryanın kolay kolay elinden alınamayacak olan tek politik özgürlük alanı, meyhanedir… Buna rağmen içki karşıtı hareket Alman işçilerinin çoğunluğunu… meyhaneye gitmemeye ikna edebilirse, o zaman proleter dayanışmasına ağır bir darbe indirmiş olacaktır.”

    Kitle kültüründen alt kültüre

    Almanya’da bira ve işçi sınıfı hareketi ayrılmaz bir şekilde birbirine bağlıydı. Hatta biranın yükselişi bile işçi hareketiyle birlikte gerçekleşmişti. Günümüzde Almanya’daki “mahalle meyhaneleri”nin protest ve politik olma özelliği son derece sınırlıdır. Eskiden proleter meyhanelerinin özelliği bir alt kültür değil, kitlesel bir kültürün mekânları olmalarıydı. Başarısı da politik olmayan işçilerin bira içerken sohbete katılması ve politik işçilerle temasa geçmesine dayanıyordu.

    Bugün politik olmayan işçiler, protest ve politik olma özelliğini taşıyan “alt kültür” meyhanelerinde kendilerini rahat hissetmez. Gerçi bunlar hâlâ ırkçılık ve cinsiyetçilik gibi fikirlerin yayıldığı birer odak olarak önemlerini koruyor, ancak kitlesel bir işçi hareketinin taşıyıcısı olma özelliğini yitirmiş durumdalar.

    Yükselen bir işçi hareketi bu meyhanelere yeniden eski işlevlerini kazandırabilir ya da çağın koşullarına uygun bambaşka politik yoğunlaşma odakları ortaya çıkarabilir. Çıkaracaktır da.


    Lenin pub’a gittiğinde

    İngiltere’de “Pub” kelimesi “public inn” yani kamusal han, yolgeçen hanı ifadesinden gelir. Tarih boyunca, aynen bu topraklardaki gibi, yolcuların giriş katında bir şeyler yeyip içebileceği, üst kattaki odalarda gece kalabileceği, ucuz, çok zaman biraz pespaye mekânlar için kullanılmıştır. Günümüzde ise pub Avrupa’nın geri kalanında bar denilen yerlerden farksızdır.

    Sosyal anlamda, pub’lar belki de Türkiye’deki kahvehanelere denk düşer. Kahvehanede asıl amaç kahve içmek olmadığı gibi, pub’a da çok zaman içki içmekten ziyade sosyalleşmek için gidilir. Özellikle mahalle aralarındaki ‘yerel’ pub’lar mahallelinin bir araya geldiği, tanıştığı, tartıştığı mekânlardır.

    Pub, İngiltere işçi sınıfı tarihinde, sendikaların, sosyalist partilerin, işçi kulüplerinin tarihinde önemli bir işlev görmüştür. Kendi binaları ve toplantı yerleri olmayan bu kurumlar genellikle pub’ların üst katlarındaki (eskiden yolcuların uyuduğu) odalarda toplanmıştır.

    Üstelik, pub’lar sadece İngiltere işçi sınıfına hizmet vermemiştir.

    Rus Sosyal Demokrat İşçi Partisi’nin 1903 kongresi Londra’da Three Johns adlı pub’da toplanmıştır. Lenin’le birlikte elli kadar üyenin katıldığı kongrede parti Bolşevikler ve Menşevikler olarak ikiye bölünmüştür.

    Bolşeviklerin 1905 ve 1907 kongreleri de Londra’da gerçekleşmiştir. İngiliz polisiyle Rus casusların ilgisini fazla çekmemek amacıyla, bu kongreler her gün dost İngiliz sendikacıların önerdiği bir başka pub’da (ve bazı başka mekânlarda, örneğin ‘Hıristiyan sosyalist’ bir kilisede) toplanmıştır.

    Share. Facebook Twitter Pinterest LinkedIn Tumblr Email

    Related Posts

    Bizans’ın Son Günleri

    Haçlıların Bizans’a Çektirdikleri

    Sebastiao Salgado: “Gözler çok şey anlatır”

    Comments are closed.

    Ara…
    İnternetten Satın Al!
    • N11
    • KitapYurdu
    • Idefix
    • D&R
    • GittiGidiyor
    • Pandora
    • Kabalcı
    • Sözcü Kitabevi
    • İlkNokta
    • Eganba
    • KitapCadde
    • PuntoKitap
    • Simurg
    • Nobel Kitap
    • Sol dergi ve gazete arşivi - SolYayin.com
    Eski Sayılar
    AltÜst Dergisi Eski Sayılar
    Etiketler
    Altüst altüst dergisi içerik altüst içindekiler Anayasa Arap devrimleri Araplar Ayrımcılık Azınlıklar Barış Cinsiyetçilik Demokrasi Devlet Devrimler Din Edebiyat Ekonomi Ekonomik kriz Emperyalizm Ergenekon Ermeni sorunu Ermeni Soykırımı Irkçılık Kadın hareketi Kapitalizm Kemalizm Kitap Kriz Kültür ve sanat Kürt hareketi Lenin Marksizm Meltem Oral Milliyetçilik Modernite Roni Margulies Savaş Sosyalizm tartışmaları Soykırım Suriye Devrimi Tarih Toplumsal sorunlar TÜRKİYE SİYASETİNDEN SAHNELER Özgürlük mücadelesi İktidar İslam
    © 2023 - Altüst
    • Künye
    • İletişim

    Type above and press Enter to search. Press Esc to cancel.

    Tercihlerinizi ve tekrar ziyaretlerinizi hatırlayarak size en alakalı deneyimi sunmak için web sitemizde çerezler kullanıyoruz. "Kabul Et" seçeneğine tıklayarak, TÜM çerezlerin kullanımına izin vermiş olursunuz.
    AyarlarKABUL ET
    Manage consent

    Privacy Overview

    This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may affect your browsing experience.
    Necessary
    Always Enabled
    Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
    Non-necessary
    Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
    SAVE & ACCEPT