Katalonya’ya Selam
George Orwell
BGST Yayınları, 2011.
“Sahtekârlığın evrensel düzeyde egemen olduğu dönemlerde, gerçeği söylemek devrimci bir eylemdir.”
George Orwell
Hayvanlar Çiftliği, 1984 gibi kült olmuş kitaplarıyla akıllarımızda yer eden George Orwell, Katalonya’ya Selam ile bir kez daha raflarımızda. İlk baskısını 1985 yılında yapan kitap, bu kez BGST yayınlarından çıkan 2. baskısı ve Jülide Ergüder’in çevirisiyle karşımızda.
Orwell’in 1938 yılında yayımladığı Katalonya’ya Selam, yayımlandığı dönemde açık ve çarpıcı içeriği sebebiyle uzunca bir dönem gözlerden uzak tutulmuş, gereken ilgiyi görmemiştir. Orwell’in bir milis olarak katıldığı İspanya İç Savaşı’ndaki deneyimlerini konu alır. Birinci elden tanıklığa dayanan kitap, faşizme karşı yürütülen savaşa ışık tutmanın yanı sıra İspanya’da başlayan toplumsal devrimi, Cumhuriyetçiler cephesinde anarşistler ile komünistler arasındaki çatışmaları önyargılardan uzak bir yaklaşımla yansıtır.
Orwell savaşta POUM milislerine katılır. Çoğunluğu Troçkistlerden oluşan POUM milisini Orwell şu şekilde anlatır: “Milis sisteminin temel noktası, subay ve erler arasındaki toplumsal eşitlikti. Generelden ere kadar herkes aynı parayı alıyor, aynı yemeği yiyor, aynı elbiseleri giyiyordu ve herkes tam bir eşitlikle kaynaşmıştı. Tümen komutanın ensesine vurup bir sigara almak isterseniz, bunu yapabiliyordunuz ve hiç kimse bunun tuhaf olduğunu düşünmüyordu. Kuramsal olarak, her milis birliği hiyerarşi değil, bir demokrasiydi. Emirlere itaat edilmesi gerektiği anlaşılmıştı; ancak bunun yanı sıra bir emir verdiğinizde bunun bir üstten bir asta değil, bir yoldaştan diğer bir yoldaşa verildiği de anlaşılmıştı. Subaylar ve NCO’lar (erler) vardı, ancak bilinen anlamında askeri rütbe yoktu; ne ünvan, ne nişan, ne topuk çarpma ve ne selam verme. Milis güçleri içinde, geçici olarak işleyecek bir sınıfsız toplum modeli oluşturmaya kalkışmışlardı. Tabiatıyla tam bir eşitlik söz konusu değildi, ancak şimdiye kadar gördüğümden veya savaş zamanında olabileceğini düşündüğümden çok daha fazla eşitlik vardı”.
POUM milislerinde durum böyleyken, bir de diğer tarafta anarşistler ve Rus yanlısı milisler vardı. Buradaki iç çatışmalardan bahseden Orwell, Rus yanlılarının aşamalı devrim anlayışına sahip olduğundan söz eder. Onlar, önce sistemin içine yerleşip daha sonra devrim yapmak istiyorlardı. Gazetelerin çoğunluğunu elinde bulunduran Rus yanlıları gazetelerinde yalan haberler yaparak harekete zarar veriyordu. Mesela faşistlerin patlayıcı mermi kullandıklarına dair haberler yapıyorlardı, ancak ortada patlayıcı mermi yoktu.
Noam Chomsky kitap hakkında şunları söylemiştir: “Katalonya’ya Selam bence George Orwell’in en önemli eseridir. İspanya İç Savaşı’na dair pek çok şey biliyor olmama rağmen, bu kitap benim için oldukça aydınlatıcı oldu … Orwell dürüst bir adamdı. Kendisini, ideolojik denetim sistemlerinden kurtarmaya çalışmış ve bunda başarılı olmuştur; işte tam da bu sebeple gayet sıradışı ve takdire şayan bir insandır.”
1984 ve Hayvan Çiftliği’nin olgusal arka planını merak edenler için Katalonya’ya Selam muhakkak okunması gereken bir kitap.
Sinan Canbay